Resistentie bij medicijn voor leukemie

Methotrexaat is een van de belangrijkste medicijnen bij de behandeling van kinderen met acute lymfatische leukemie (ALL). Methotrexaat wordt door de leukemiecel opgenomen, waarna het wordt omgezet in andere vormen. Hierbij is een enzym betrokken, genaamd folylpolyglutamaat synthetase (FPGS). De omzetting van het medicijn naar andere vormen heeft twee belangrijke voordelen: (1) deze andere vormen van het medicijn blijven langer in de leukemiecel, en (2) ze hebben een krachtiger effect op de leukemiecel. Wanneer methotrexaat niet wordt omgezet naar andere vormen dan is de behandeling minder effectief of kan er sprake zijn van resistentie tegen het medicijn.

Over het onderzoek

Bij ongeveer 25% van de kinderen met ALL werkt het medicijn methotrexaat niet goed. Het is belangrijk om te weten waarom het niet goed werkt en of dit eventueel al in een vroeg stadium te voorspellen is. Dit onderzoek richt zich op de rol van het enzym FPGS bij resistentie tegen methotrexaat bij kinderen met ALL. De onderzoekers bestudeerden met name of afwijkingen in specifieke delen van het erfelijke materiaal van kinderen met leukemie hierbij een rol spelen. Deze afwijkingen kunnen er namelijk voor zorgen dat het enzym niet goed werkt, waardoor het medicijn niet meer goed omgezet kan worden naar een andere vorm en er mogelijk resistentie optreedt. 

Resultaten

De onderzoekers bestudeerden het RNA van kinderen met leukemie. RNA werkt samen met het DNA, de "blauwdruk" van je lichaam. DNA bevat alle informatie over hoe je lichaam werkt. RNA zorgt ervoor dat deze informatie kan worden gelezen en gebruikt. Je kunt het zien als een kopie van een stukje DNA. Hiermee kan een specifiek eiwit worden gevormd. In de onderzochte leukemiecellen bleken veranderingen aanwezig te zijn in het RNA dat het FGPS-enzym kan vormen. Hierdoor kunnen er verschillende vormen van het FPGS-enzym gemaakt worden. Dit kan leiden tot een verminderde werking van het enzym. Deze veranderingen in de RNA-code werden niet in normale bloedcellen van controlepersonen aangetroffen. Opmerkelijk was wel dat de onderzoekers bij controlepersonen verschillende van deze veranderingen in normale beenmergcellen aantroffen. Een belangrijke volgende stap is daarom om te onderzoeken of, en in welke mate, de aanwezigheid van deze veranderingen in de RNA-code ook daadwerkelijk aanleiding geven tot een veranderde werking van het FPGS-enzym en resistentie tegen het medicijn methotrexaat bij patiënten met ALL.

Onderzoeksnummer: 71 
Centrum: Amsterdam UMC (locatie VU)
Startjaar: 2010 
Looptijd: 2 jaar  
Totale kosten/bijdrage KiKa: €156.343