Prof. René Medema aan het woord

Medema's carrière begon in 1989, toen hij de mysteries van celgroei en -deling onderzocht. Wat hem drijft is nog steeds dezelfde vraag: hoe werken moleculen samen om leven te creëren? "Ik werk lange dagen, zowel als bestuurder als in mijn onderzoeksgroep," vertelt Medema. "Maar in het Máxima sterven jaarlijks 150 kinderen aan kanker. Moet ik dan achteroverleunen? Natuurlijk niet. Dat motiveert mij des te meer om mij dagelijks hard in te zetten." 

Na jaren onderzoekservaring in binnen- en buitenland en een periode van 12,5 jaar als wetenschappelijk directeur van het Antoni van Leeuwenhoek, zet Medema nu zijn expertise in bij het Prinses Máxima Centrum. Hier leidt hij nog steeds een onderzoeksgroep, die zich richt op hoe en waarom celgroei ontspoort bij kanker. "Soms lig ik ’s nachts wakker, niet omdat ik pieker, maar omdat ik nadenk over experimenten die we kunnen doen. Het idee dat we iets kunnen ontdekken dat écht een verschil maakt, geeft me elke dag energie.” 

Ik word gedreven door de kinderen 

"Als je ouders spreekt, weet je precies waarvoor je het doet," vertelt hij. “Ze zijn vaak enorm dankbaar, maar hun verhalen confronteren me ook met de harde realiteit. Dat versterkt mijn overtuiging dat we beter moeten en kunnen." In het Máxima ziet hij dagelijks jonge patiënten. "Kinderen op hun driewielertjes: ze lachen, terwijl je weet hoe ziek ze zijn. Dat raakt me elke keer. Hoe mooi zou het zijn als we een oplossing kunnen vinden voor deze ziekte?" 

Een oplossing vinden is niet eenvoudig 

Kinderkanker is zeldzaam en kent tientallen vormen, wat het onderzoek uitdagend maakt. "Medicijnen voor volwassenen werken vaak niet goed bij kinderen," legt Medema uit. "Daarnaast is het financieel niet interessant voor farmaceutische bedrijven. Daarom moeten wij het zelf doen, met steun van onder meer KiKa en internationale samenwerkingen." 

Ondanks de uitdagingen blijft Medema hoopvol vooral over de mogelijkheden van immunotherapie. “Sinds de doorbraak in 2010 bij volwassenen, weten we dat het immuunsysteem een krachtig wapen is tegen kanker. Nu onderzoeken we hoe we dit bij kinderen kunnen inzetten," zegt hij. 

Onderzoekers in het Máxima werken aan celtherapie waarbij afweercellen gemanipuleerd worden om kankercellen te herkennen en aan te vallen. "Als we begrijpen waarom het bij sommige kinderen werkt en bij anderen niet, kunnen we therapieën verfijnen en toepasbaar maken voor meer soorten kinderkanker. Ik verwacht dat hier binnen tien jaar grote doorbraken in komen. Maar dan moeten we het afweersysteem nog beter begrijpen.” 

Meer dan genezing: Een toekomst zonder schade 

Hoewel immunotherapie en andere innovatieve behandelingen veelbelovend zijn, blijft een groot probleem bestaan: de blijvende schade die veel kinderen oplopen door de behandeling. "We zijn ontzettend blij dat we nu 81% van de kinderen met kanker kunnen genezen," vertelt Medema. "Maar die behandelingen komen vaak tegen een prijs. Veel kinderen worstelen later met de gevolgen van chemo of bestraling, zoals leerproblemen, groeivertraging of schade aan organen. Die kwaliteit van leven moét beter.” 

Samen bouwen aan oplossingen 

Vooruitgang zou echter onmogelijk zijn zonder KiKa en haar donateurs. "KiKa is de ruggengraat van onze organisatie," zegt Medema. "Dankzij hun steun kunnen we de beste onderzoekers aantrekken, salarissen betalen en onze onderzoeksfaciliteiten draaiende houden. Alles begint bij die donaties. Zonder hen zouden veel van onze projecten simpelweg niet mogelijk zijn. Vorig jaar hebben we met een vorm van leukemie een doorbraak geboekt: de overlevingskans steeg van 66% naar 93%. Dat is te danken aan de steun van KiKa." 

Wat hoop ik te bereiken? 

Als het gaat om zijn toekomstplannen, is Medema helder: hij wil impact maken. "Als ik straks met pensioen ga, hoop ik terug te kijken op een periode waarin we echt het verschil hebben gemaakt. Als ik aan het einde van mijn carrière kan zeggen dat we meerdere vormen van kinderkanker hebben weten te behandelen die vroeger onbehandelbaar waren, dan ben ik een tevreden man. Maar het werk is nooit af. Mijn grootste hoop is dat het Máxima ook na mijn tijd blijft groeien en innoveren." 

Is 100% genezing mogelijk? 

"Als je me vraagt of we binnen tien jaar alle kinderen kunnen genezen, dan denk ik dat dat niet realistisch is. Maar ik ben ervan overtuigd dat het op termijn mogelijk is. Elke kanker is anders, en sommige vormen zijn extreem moeilijk te behandelen. Maar de vooruitgang die we al geboekt hebben, geeft hoop. Maar zoals ik als zei: kwaliteit van leven is net zo belangrijk. En zolang dat nog niet bereikt is, blijven we doorgaan.”